سرمایه اجتماعی و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

چکیده مفهوم سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم کلیدی و انسجام بخش در مباحث جامعه شناسی روز دنیا، اگرچه با اختلاف چند دهه ای در کشور ما مطرح شده است لکن در چند سال گذشته تا حدودی مورد توجه اندیشمندان، سیاستمداران و سیاستگذاران ایرانی قرار گرفته است. این مفهوم که بنابر تعریف علمی به معنای میزان حس اعتماد و مشارکت اجتماعی آحاد جامعه در روند زندگی اجتماعی است، حاوی مولفه هایی چون اعتماد درونی، سیستم شبکه ای، کارآمدی نهادهای مدنی، میزان اخلاق مداری و عملکرد ارزش ها و هنجارها می باشد. بر این مبنا در این تحقیق سعی شده است تا ضمن تبیین و واکاوی مفهوم تئوریک سرمایه اجتماعی از یک سو و تعریف جامع و مانعی از مدل توسعه سیاسی بومی (ایرانی ـ اسلامی) از سویی دیگر، به بررسی نسبت این مفهوم با توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران پرداخته شود. بر این اساس، سوال اصلی که محور کار این پایان نامه قرار گرفته بدین شرح است که «سرمایه اجتماعی در فرآیند توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران تا چه میزان نقش داشته است؟» علاوه بر آن، در بخش های مختلف کار به دو سوال فرعی «مولفه های سرمایه اجتماعی کدامند؟» و «تناسب و میزان انطباق مفهوم سرمایه اجتماعی با آموزه های اسلامی چگونه است؟» نیز پرداخته شده است. با توجه به سوال اصلی این تحقیق، آنچه به عنوان فرضیه تحقیق در نظر گرفته شده به شرح زیر است: «به رغم انطباق مفهوم سرمایه اجتماعی با آموزه های اخلاقی و روش حکومت داری مطلوب اسلام، استفاده شایسته ای از این مفهوم و افزایش ظرفیت های آن در فرآیند توسعه سیاسی جمهوری اسلامی به عمل نیامده است.» در انجام این تحقیق که قلمرو زمانی آن از ابتدای تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران، قلمرو مکانی آن کشور جمهوری اسلامی ایران و قلمرو موضوعی آن موضوعات مربوط به مفهوم سرمایه اجتماعی و توسعه سیاسی در